ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ

Α ΛΥΚΕΙΟΥ

 
  

Σκίτσο: Σφηνιάς Νικόλαος, μαθητής Α Λυκείου

TΙΤΛΟΣ: «Κομίζω κόμικς εις Σχολεία»

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ

Στα πλαίσια του προγράμματος για τη Φιλαναγνωσία και στη διάρκεια του μαθήματος της Νεοελληνικής γλώσσας Α΄ και Β΄ Λυκείου οι μαθητές μας κλήθηκαν να δημιουργήσουν μία εργασία σχετική με τα κόμικς.

Με την ολοκλήρωση της εργασίας οι μαθητές δημιούργησαν ένα κόμικ ενώ ταυτόχρονα παρουσίασαν μία ιστορική αναδρομή και μια ολοκληρωμένη παρουσίαση του ρόλου και της χρησιμότητάς τους.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Γνωστή και ως η «ένατη τέχνη», τα κόμικς ή κόμικ αποτελούν μια αντιπροσωπευτική τέχνη του σύγχρονου κόσμου, τα οποία κατά καιρούς έχουν αμφισβητηθεί από κάποιους, παράλληλα όμως έχουν αγαπηθεί και διαδοθεί τόσο στους νέους, όσο και στους ενήλικες (Παπαχρηστόπουλος, 2014).

Τι ακριβώς όμως είναι τα κόμικς; Καθ’ όλη τη διάρκεια της κυκλοφορίας τους, έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί, με σκοπό να περιγράψουν την έννοια αυτού του πρωτόγνωρου για τον 20^ο αιώνα είδους τέχνης.

Σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη η λέξη κόμικς προέρχεται από τη λατινική λέξη comicus και ορίζεται ως η σειρά από ασπρόμαυρα ή έγχρωμα σχέδια, που αφηγούνται ποικίλου περιεχομένου ιστορίες και δημοσιεύονται είτε σε συνέχειες σε εφημερίδες και περιοδικά είτε σε αυτοτελείς εκδόσεις. Οι θεωρητικοί και δημιουργοί κόμικ Will Eisner & Scott McCloud ορίζουν τα κόμικ ως «γραφικά ή άλλες εικόνες σε αντιπαραβολή με μια προμελετημένη σειρά, με σκοπό να μεταφέρουν πληροφορίες και να προκαλέσουν μια αισθητική ανταπόκριση στον παρατηρητή» (Βασιλακοπούλου & Ρετάλης). Μάλιστα όπως τονίζει και ο Barthes (1977), ο απώτερος στόχος οποιασδήποτε έντεχνης αφήγησης είναι ουσιαστικά και η «απόλαυση» στο άκουσμα, στην εικόνα, στην περιγραφή και στην ανάγνωσή της. Τα κόμικ λοιπόν συνδυάζουν όλα τα παραπάνω. Αποτελούν μικρές ιστορίες σε συνδυασμό με διαδοχικές εικόνες, οι οποίες έχουν μεταξύ τους αφηγηματική αλληλουχία, ώστε να υπάρχει ροή της ιστορίας που ξετυλίγεται. Ο Barthes περιγράφει μια σχέση αλληλο-τροφοδοσίας πληροφοριών ανάμεσα στην εικόνα και στο λόγο. Στη λειτουργία αυτή ο αναγνώστης κοιτάζει περισσότερο τα σκίτσα και τις εικόνες, για να κατανοήσει το νόημα, αντίθετα με τη λειτουργία της «αγκύρωσης», όπου το γλωσσικό μήνυμα περιορίζει την πολυσημία της εικόνας με το να «αγκυρώνει» το νόημά της. (Βοτζάκη Άννα, μαθήτρια Α Λυκείου)

Η εικόνα είναι ένα από τα σημαντικότερα μέσα και αυτό αποδεικνύεται από την ιδιαίτερα ελκυστικότητα που προκαλεί στον αναγνώστη η εικόνες που εμπεριέχουν τα κόμικ. Σε αντίθεση με το κοινό του φανταστικού σε άλλες τέχνες, ο αναγνώστης των κόμικς δεν καταδύεται στον φανταστικό κόσμο, καθώς τα μάτια του πλημμυρίζουν από πολλαπλές ταυτόχρονες εικόνες και κείμενα που αιωρούνται μπροστά του πλήρως ενταγμένα στη σύνθεση της σελίδας, αλλά και με ξεχωριστή οντότητα, σαν διάλογοι που ακούγονται ξεκάθαρα σε ένα πολύβουο δωμάτιο. Κείμενα εξίσου ικανά με τις εικόνες να πνέουν την αύρα του φανταστικού στον υποθάλαμο του μυαλού. (Δεληγιαννάκης Στρατής, μαθητής Α Λυκείου). Αξίζει επιπλέον να τονιστεί ότι η δυναμική της εικόνας επιτρέπει στον καθένα την διαφορετική της ερμηνεία και αντίληψη, αλλά παράλληλα είναι σημαντικά πολύπλοκη η αποκωδικοποίηση της. Οτιδήποτε είναι εύκολο ή δύσκολο στην ανάγνωση ενός λεκτικού κειμένου είναι και στην ανάγνωση μιας εικόνας, η οποία κινητοποιεί μια αλληλεπίδραση ανάμεσα στο έργο και στον αναγνώστη ή και θεατή. (Τσαπάκη Χρύσα, μαθήτρια Α Λυκείου)

Τα οφέλη των κόμικς στην εκπαιδευτική διαδικασία

Από τη δεκαετία του 70΄ ξεκινά μια περίοδος ευρείας αποδοχής των κόμικς στην εκπαιδευτική διαδικασία. Εν ολίγοις, τα κόμικς γίνονται ισχυρά εργαλεία προς αξιοποίηση μέσα στη σχολική τάξη. με την πάροδο των χρόνων τα κόμικς επεκτείνονται από τη σχολική τάξη στις πανεπιστημιακές αίθουσες.

Τις τελευταίες μάλιστα δεκαετίες τα κόμικς αξιοποιούνται εκπαιδευτικά ακόμη περισσότερα, αφού έχουν μετατραπεί ακόμα και σε ψηφιακή μορφή. Έτσι, τα εκπαιδευτικά ψηφιακά κόμικς μπορούν και συνδυάζουν εικόνα, ήχο, κείμενο, βίντεο ή πολλές φορές παρέχουν τη δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο. Η πολυτροπικότητα αυτή των κόμικς στην εκπαιδευτική πράξη, μπορεί αφενός να βοηθήσει και τον ίδιο τον εκπαιδευτικό, ώστε να επεξηγήσει για παράδειγμα τυχόν δύσκολες έννοιες του μαθήματος και αφετέρου τους ίδιους τους μαθητές, κινητοποιώντας το ενδιαφέρον τους και βοηθώντας τους στην κατανόηση της διδασκόμενης ύλης.

Πιο συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικές δυνατότητες των κόμικς κόμικς σύμφωνα με τον Yang, όπως χαρακτηριστικά τονίζουν οι Αρμακόλας, Μιχαηλίδη & Παναγιωτακόπουλος (2014) είναι οι εξής:

• Κίνητρα-δραστηριοποίηση. Τα παιδιά δηλαδή, παρακινούνται μέσω των κόμικς, τα οποία λειτουργούν ως κίνητρο για μάθηση και ενεργή συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία.
• Εποπτεία. Η παροχή εικόνας και ήχου των κόμικς αποτελούν αναμφίβολα ένα βασικό πλεονέκτημα για μάθηση.
• Οπτική μονιμότητα. Η διαβίβαση των πληροφοριών γίνεται σύμφωνα με τον ρυθμό που επιθυμεί ο μαθητής-αναγνώστης
• Διαμεσολαβητικός ρόλος. Τα κόμικς μπορούν να λειτουργήσουν βοηθητικά, όταν κυρίως σε γλωσσικά μαθήματα παρουσιάζονται έννοιες και όροι που χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης και επεξήγησης. Επιπλέον, τα κόμικς μπορούν έχουν τη δυνατότητα να προάγουν την μέθοδο της διαθεματικής προσέγγισης ενός μαθήματος, αφού οι μαθητές έρχονται σε επαφή παράλληλα με περισσότερα του ενός μαθήματος, όπως για παράδειγμα Πληροφορική, Γλώσσα, Καλλιτεχνικά.
• Δημοτικότητα. Μέσω τον κόμικς η διδασκαλία του μαθήματος μπορεί να βασιστεί στην αρχή της εγγύτητας στη ζωή των μαθητών. Οι μαθητές λοιπόν μπορούν να δουλέψουν μέσω των κόμικς συνδέοντας το πολιτισμικό υπόβαθρο της κοινωνίας τους και τα καθημερινά ενδιαφέροντα τους.

Ωστόσο, ιδιαίτερα σημαντικό αποτελεί το γεγονός ότι τα κόμικς έχουν τη δυνατότητα να ευαισθητοποιήσουν και να ελκύσουν το ενδιαφέρον των μαθητών και μάλιστα σε θέματα όπως ο ρατσισμός και η διαφορές των δύο φύλων, ζήτημα που απασχολεί ολοένα και περισσότερο τον σύγχρονο εκπαιδευτικό και την κοινωνία γενικότερα. Εάν λάβουμε ως παράδειγμα τους ήρωες της Ντίσνευ, μπορούμε να κατανοήσουμε ότι υπάρχει μια σωστά διαρθρωμένη και στοχευόμενη διδασκαλία. Με σύμμαχο λοιπόν στη διδακτική πράξη τα δημοφιλή κόμικς της Ντίσνευ, επιτυγχάνουμε το δύσκολο έως ακατόρθωτο στόχο της αναθεώρησης των έμφυλων στερεοτύπων. (Βενάκη Γεωργία, μαθήτρια Α Λυκείου)

Παράλληλα, τα παιδιά προβληματίζονται σχετικά με τη λανθάνουσα ιδεολογική φόρτιση που εμφιλοχωρεί συνήθως στα αγαπημένα τους έντυπα, κάνοντας τα έτσι περισσότερο κριτικά σκεπτόμενους και υποψιασμένους αναγνώστες. (Μούλα & Κοσεγιάν, 2010). Τα κόμικς λοιπόν αποτελούν σημαντικό κίνητρο για όλους τους μαθητές, αλλά ακόμη και για τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς. Η ποιοτική αξιοποίηση τους μέσα στη σχολική τάξη μπορεί να αποτελέσει σημαντικό έναυσμα για κριτική σκέψη και δημιουργικότητα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Barthes, R. (1977). Η απόλαυση του κειμένου, μτφρ. Χατζιδάκη, Φ. & Κρητικος, Γ. Αθήνα: Ράππα.

Βασιλικοπούλου, Μ. & Ρετάλης, Σ. Τα ψηφιακά κόμικ. Κέντρο Ερευνών Πανεπιστημίου Πειραιά. Από: http://www.educomics.org/material/teaching_training/categories/Comics_Intro.pdf

Αρμακόλας, Σ., Μιχαηλίδη, Δ. & Παναγιωτακόπουλος, Χ. (2014). Η αξιοποίηση, οι δυνατότητες και η εφαρμογή του ψηφιακού κόμικ στην εκπαίδευση: Μια εμπειρική μελέτη. Από: https://www.academia.edu

Μούλα, Ε. & Κοσεγιάν, Χ. (2010). Η αξιοποίηση των κόμικς στην εκπαίδευση. Αθήνα: Κριτική.

Μπαμπινιώτης, Γ. (2002). Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Β έκδ. Αθήνα: Κέντρο Λεξιλογίας ΕΠΕ.

Παπαχρηστόπουλος, Θ. (2014): Ιστορία των Κόμικς: Μέρος Α. από: http://www.artcoremagazine.gr/

Επιμέλεια Άρθρου

Μαθητές Α Λυκείου ΓΕΛ Σφακίων:

Βενάκη Γεωργία

Βενάκη Σταυρούλα

Βοτζάκη Άννα

Βρανάς Μπάμπης

Γιάνναρης Κων/νος

Γιαννουλάκη Άννα

Γιαννουλάκης Πάρης

Γλυνιαδάκη Νεκταρία

Δαμανάκη Ασπασία

Δαμανάκης Ανδρέας

Δεληγιαννάκης Στράτος

Κουριδάκης Γιάννης

Κριαρά Νίκη

Κριαράς Ανδρέας

Μανουσέλης Άγγελος

Μανουσέλης Μανόλης

Μανουσέλης Μανούσος

Μπαϊλάκης Ανδρέας

Σφηνιάς Νικόλαος

Τσαπάκη Χρυσή

Φασουλάκη Κατερίνα

Φασουλάκης Γιώργος

Χομπιτάκης Γιώργος

ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΓΟΥΡΝΙΕΖΑΚΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΕΟ2

ΜΙΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΕ02 ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ